Herman Kraaijvanger schreef 75 jaar geleden het boekje ‘Hoe zal Rotterdam bouwen?’. Het is de tweede publicatie in een kleine serie met een visie op de stad, met als doel de inwoners te betrekken bij de wederopbouw. Bij Kraaijvanger Architects ligt op het bureau één versleten exemplaar: een boekje op A5 formaat dat amper 74 pagina’s telt en dat bijna uit elkaar valt. Nu Rotterdam de stad viert met extra aandacht voor de wederopbouw, besloten we om het samen te gaan lezen.
Tijdens het lezen van ‘Hoe zal Rotterdam bouwen?’ raakten we geïntrigeerd door de vraag welke betekenis dit boekje heeft gehad voor de wederopbouw van Rotterdam.
Wie is Herman Kraaijvanger?
Herman Kraaijvanger is misschien niet zo bekend als de wederopbouwarchitecten Hugh Maaskant en Leen van der Vlugt, maar geen enkele andere architect bouwde in de naoorlogse tijd samen met zijn broer Evert zoveel als hij. In de periode tussen 1940 en 1965 realiseerden ze samen 32 ontwerpen waaronder het Concertgebouw de Doelen en het Stationspostkantoor, allebei inmiddels Rijksmonument.
Politieke betrokkenheid
Naast dat ze veel ontwierpen waren ze ook (politiek) betrokken bij de wederopbouw van Rotterdam. Zo was Evert een korte periode wethouder van Wederopbouw en was Herman lid van de groep ‘Opbouw Rotterdam’ die veel invloed had op het basisplan van Cornelis van Traa.
Raakvlak met huidige discussie
Vanwege het format van de publicatie treedt Herman in ‘Hoe zal Rotterdam bouwen?’ niet in detail, maar beperkt hij zich tot de belangrijkste aspecten van de wederopbouw. Veel aspecten hebben voor ons gevoel raakvlak met huidige discussies over Rotterdam.
Hoe zal Rotterdam bouwen? 2.0
Stel dat Herman nu een visie op bouwen in Rotterdam zou schrijven, zijn er elementen uit zijn visie van 1946 die nu nog steeds van toepassing zijn? Waar is hij ingehaald door de tijd? In een kleine blogreeks gaan we op zoek naar antwoorden.
Onderwerpen
In deze reeks willen we een aantal onderwerpen – afgeleid uit de hoofdstukken van ‘Hoe zal Rotterdam bouwen?’- aan de orde stellen. Het zijn de volgende:
De Doelen in Rotterdam
Noord en zuid
“De aandacht voor den wederopbouw dreigt zich wel eens uitsluitend te bepalen tot het verwoeste gebied aan den noordelijke oever. […] Rotterdam-Zuid is echter de misdeelde zonder hart. […] Het is een probleem van de eerste orde om Zuid te maken tot een menschwaardige stad.”
Stad als totaliteit
“Zuid en Noord vormen één stad. […] Het moet niet zoo worden, dat er in de toekomst twee steden ontstaan als een dubbelstad, gelegen ter weerszijden van de rivier.”
Interieur De Doelen
Rotterdam aan de rivier
“Er is niet alleen noodig een grootsche boulevard langs de rivier, maar deze weg moet ook duidelijk verbonden zijn met de stad op zulk een wijze, dat het leven van de binnenstad zich zal voortplanten tot aan de rivier.”
Velerlei woonvormen
“Zoo zullen er in het toekomstig Rotterdam velerlei woonvormen moeten zijn. Het tuindorp met het meest ideale eengezinshuis, de woonwijk met de meest volmaakte stadswoning en de citywoning, waar het contact met de groote stad het sterkst is. […] Wie moet werken in deze stad moet er ook met vreugde kunnen wonen.”
Stationspostkantoor Rotterdam
Verkeer in het stadsbeeld
“Veel moeilijker zal het zijn het verkeerselement op een fraaie wijze in het stadsbeeld op te lossen. Vergelijkt men bijv. de breede straten van Blijdorp met die van Amsterdam-Zuid, dan kan een ieder zien dat er toch wat mankeert aan onze Rotterdamsche verkeerswegen. De nieuwe verkeersstraten […] maken een armzaligen naakten indruk.”
Retail als onderdeel van de stad
“Een goede winkelstand kan dan ook alleen opgebouwd worden, door alle bedrijven tezamen en nooit door een enkele. In een nieuw plan voor de binnenstad is het dus zaak dit geheele organisme met zorg op te bouwen en te plaatsen in het stadsbeeld. Een mislukking in dit opzicht zou onherstelbaar zijn.”
Rust en ontspanning
“In de nieuwe woonwijken van Rotterdam moeten wij aan de stad vergoeden, wat de vorige generatie haar onthield; in de nieuwe binnenstad moet op geheel andere wijze kleine groene binnenhoven ons de noodige rust en ontspanning kunnen geven.”
Hiërarchie der waarden
“in het eigenlijke centrum, waar vele functies als het ware samenkomen, is het van het grootste belang, dat de gebouwen, welke straks het karakter van de stad bepalen op de juiste wijze worden geplaatst. […] Wanneer men de hiërarchie der waarden terugvindt, zal de stad van de toekomst in beeld en vorm karaktervol zijn.”
Wat vind jij?
We houden ons aanbevolen wanneer je input hebt voor de vergelijking die wij tussen toen en nu gaan maken!