De verlaten straten en de lege publieke gebouwen tekenen een tegenbeeld van een doorgaans bruisend Nederland. Satellietfoto’s leggen een afgenomen luchtvervuiling vast. Ook op de onderstaande interactieve kaart van PosadMaxwan is te zien hoe de huidige luchtkwaliteit verschilt met de gemiddelde luchtkwaliteit in 2019. Maar het is nog te vroeg om conclusies te trekken. De beperkte dagelijkse activiteiten en bewegingsruimte leiden mogelijk tot een schonere lucht, maar dat is niet zeker. De metingen zijn afhankelijk van allerlei factoren.
Bekijk de bovenstaande interactieve kaart van PosadMaxwan hier op fullscreen!
Wie een blik werpt door het raam vanuit zijn of haar woonkamer ziet het landschap gekleurd meteen helderblauwe lucht. De lucht lijkt blauwer dan ooit, door onder andere het gemis van vliegtuigstrepen. Alle bewegingen die normaal gesproken door de stad en het landschap heen razen, staan stil. Dat lijkt de luchtkwaliteit goed te doen. Maar is dat ook zo? En: welke schadelijke stoffen zitten er in de lucht?
In de lucht komen allerlei schadelijke stoffen voor. Stoffen zoals broeikasgassen koolstofdioxide, methaan, lachgas en waterdamp. Maar ook andere concentraties van stikstofdioxide en fijnstof die schadelijk zijn voor de gezondheid van de mens en de verarming van ecosystemen.
Stilstaan
De uitstoot van stikstofdioxide wordt vooral veroorzaakt door bewegende auto’s en vliegtuigen. Maar de parkeerplaatsen in de straten zijn nu gevuld met stilstaande auto’s. Op Schiphol staan de meeste vliegtuigen aan de grond. En ook de aangepaste dienstregeling met sprinters zorgt voor minder treinen op het spoor.
Naast wegverkeer is industrie één van de grootste bronnen van luchtvervuiling, vooral door de uitstoot van fijnstof. Op straatniveau is hier niet direct wat van te merken, maar ook de industrie draait (deels) met een lagere capaciteit.
Nu al deze luchtvervuilende activiteiten (deels) tot stilstand zijn gebracht, verwacht het KNMI een afname van schadelijke uitstoot. Dit op basis van een vergelijking van satellietmetingen uit 2019 en 2020. Het RIVM doet een soortgelijke aanname, maar vermeldt een veel lagere daling. De eerste reden hiervoor is dat het meten van de luchtkwaliteit gecompliceerd is.
De concentraties schadelijke stoffen verschillen immers per dag. Een goede vergelijking tussen verschillende periodes kan alleen worden gemaakt als de situatie in alle opzichten gelijk is, met andere woorden: als weersomstandigheden gelijk zijn. Zo is fijnstof afgelopen week zelfs in een hogere concentratie gemeten, veroorzaakt door de oostenwind.
Vervuilend
Een andere reden waardoor de luchtkwaliteit er misschien niet eens zoveel op vooruit gaat, is dat ons huis intensiever wordt gebruikt. Het functioneert nu als thuis, kantoor, school én sportplek. Huishoudens draaien dus op volle toeren. De verbranding van aardgas en hout voor ruimteverwarming of koken stoot schadelijke stoffen koolstofdioxide, stikstofdioxide en fijnstof uit.
Daarnaast loopt op het platteland de voedselproductie door. Zo ook de schadelijke uitstoot als gevolg van agrarische processen. De ammoniak die ontstaat uit mest wordt nog altijd gebruikt in de stallen en weiden. De depositie van ammoniak zal dan ook naar verwachting nauwelijks dalen.
Te kort dag
Kortom, het is nu nog te kort dag om op basis van de nu gemeten concentraties schadelijke stoffen te concluderen dat dit door corona maatregelen komt. Verdere analyses en metingen zijn nodig. Naar verwachting zijn de gevolgen over een paar weken duidelijker te zien in de metingen. Maar de vraag is als de mobiliteitsstromen weer opgang komen en de industrie volledig gaat draaien, of de luchtkwaliteit überhaupt structureel is verbeterd.