De Spoorzone van Tilburg is een geheim stukje stad dat zich momenteel openbaart. Middenin de zone staat een voormalige houtloods die een paar jaar geleden genomineerd was voor de sloop. Maar toen ging Bedaux de Brouwer ermee aan de slag vanuit de gedachte ‘zo min mogelijk poetsen en zo netjes mogelijk toevoegen’. En met resultaat: de loods is uitgeroepen tot gemeentelijk monument. 
Als een verboden stad lag de NS werkplaats sinds 1868 achter het station, middenin Tilburg. Een gebied van 75 hectare groot, uitgestrekt over 3 kilometer, waar treinstellen werden onderhouden en locomotieven werden gefabriceerd. In 2011 is ‘De Werkplaats’ opgeheven en is gestart met een grootschalige herontwikkeling. In het gebied komen woningen, kantoren, horeca, uitgaansmogelijkheden en een bibliotheek. Deze herontwikkeling is een samenwerking tussen Gemeente Tilburg en VolkerWessels.
Eén pand stond hun plannen echter in de weg: een voormalige, houtloods waarin jarenlang een junk woonde die het pand langzaam leeg pulkte. Behalve de kenmerkende bakstenen boogstructuur was er niet veel meer van over. De loods zou worden gesloopt, maar daar dacht een groep actieve architectuurliefhebbers anders over. Zij maakten zich hard voor behoud van het pand en met resultaat: de geplande weg is omgelegd en drie partijen wilden zich er vestigen.
Zo netjes mogelijk toevoegen
Bedaux de Brouwer mocht het pand in al zijn glorie herstellen en geschikt maken voor de toekomstige gebruikers: restaurant De Houtloods, IT-bedrijf Magneds, en informatiecentrum Spoorzone van Gemeente Tilburg samen met een makelaarskantoor. Projectarchitect Thomas Bedaux verwoordt hun aanpak als volgt: “wij waken ervoor om de ziel van het gebouw weg te poetsen. Daarom behouden wij zo veel mogelijk, wat we toevoegen doen we netjes”.
Voor Bedaux zit de ziel van de houtloods in de open boogstructuur van baksteen, de lengte van het pand en de oude houten spanten. Omdat vroeger de wind via de open bogen door de loods waaide, is het later toegevoegde metselwerk verwijderd. Aan de buitenkant is bijna niks gedaan. “Alleen op plekken waar het baksteen heel slecht was, is een cementpapje gesmeerd. Een methode die mijn grootvader al toepaste”, licht Bedaux toe.
Een houten meubel
Aan de binnenzijde van de metselwerk boogstructuur is aan twee zijden een glazen gevel geplaatst, die iets terug ligt. In het gebouw zijn alle nieuwe functies geconcentreerd in één volledig vrijstaand object – een meubel noemt Bedaux het – omhuld met eiken. Aan de straatzijde beleef je hierdoor de totale lengte van het pand. Het ene uiteinde van het meubel is een tribunetrap en het andere een koffiebar van het restaurant. Daar tussenin bevinden zich de keuken en de opslag van het restaurant, het informatiepunt, een vergaderruimte en werkplekken.
Bovenop het meubel – tussen de oude, onbeschilderde houten spanten – bevinden zich ook werkplekken. Deze baden in het daglicht dankzij een enorm daklicht over de gehele lengte van het pand. Omdat je gemakkelijk tegen de spanten aanloopt, zijn in het meubel trapjes opgenomen. Zo kun je via de begane grond van de ene naar de andere kant, al bukt iedereen in de praktijk.
Blootleggen van de ziel
De werkwijze van het bureau is de geijkte methode voor transformatie van industrieel erfgoed: de belangrijkste kenmerken van het bestaande vormen de basis waarop wordt voortgebouwd, waarbij zoveel mogelijk van het industriële karakter behouden blijft.
Dit betekent echter nog niet dat deze methode de sleutel tot een succesvolle transformatie is. Het blootleggen van de industriële ziel bereik je alleen wanneer je consequent bent in de behandeling van het bestaande en het nieuwe, wat een uitdaging is bij een vervallen pand. Overal kom je onverwachte hoekjes en gaatjes tegen die je moet oplossen. Alleen wanneer je als een meubelmaker aan de slag gaat, ontstaat de beoogde helderheid.
En dat is precies hoe Bedaux de Brouwer te werk is gegaan. Niet voor niets noemen ze de concentratie van functies een meubel. Minutieus is over elke toegevoegde centimeter nagedacht, alle overtolligheden zijn weggewerkt. Hierdoor komt het bestaande in de spotlight en krijgt het opnieuw waarde. Zoveel waarde zelfs, dat de houtloods na de oplevering de status van gemeentelijk monument heeft gekregen.
Fotografie: inpetto foto grafisch