De stikstofuitstoot in de bouw moet worden beperkt. De uitspraak van de Raad van State op 29 mei j.l. heeft veel stof doen opwaaien. Zo schreef ABN-AMRO in het rapport Stikstof waait breed uit over sectoren dat het onzeker is of de komende vijf jaar wel zoveel kan worden gebouwd als de bedoeling was, zoals jaarlijks 1 miljard euro aan nieuwe woningen. De Nieuwbouwwoningen zelfs zijn al bijna energie neutraal en stoten nauwelijks stikstof tijdens het gebruik. Het gaat dus vooral mis tijdens de bouw. Dat emissievrij bouwen de oplossing is, is nog lang niet voor iedereen duidelijk.
Minister Van Veldhoven voor Milieu en Wonen schreef op 7 november j.l. een brief aan de Tweede Kamer. Hierin geeft ze aan dat als gevolg van de stikstofproblematiek in 2019 en 2020 slechts voor de bouw van 47 duizend woningen een vergunning wordt verleend. Vergeleken met de doelstelling van 75 duizend woningen per jaar zijn dat er 28.000 te weinig. En dat bij een woningtekort van 294.000 woningen in 2019 (3,8% van de woningvoorraad). Verder treft de onzekerheid in de bouw ook diverse utiliteitsprojecten die dicht bij een Natura 2000 gebied liggen.
Maatregelen om stikstofuitstoot terug te dringen
Op 13 november werden de eerste (bron-)maatregelen bekend gemaakt om de stikstofuitstoot terug te dringen. Het gaat om lagere maximumsnelheid op de snelwegen, ammoniakreductie in het veevoer en een saneringsregeling voor agrarische bedrijven. Deze vermindering zal voor 30% ten goede komen aan de natuur en voor 70% aan gebiedsgerichte projecten, waaronder woningbouwprojecten. Ik vraag me sterk af of dit genoeg is.
Modulair, energie neutraal, circulair en natuur inclusief bouwen
Het Adviescollege Stikstofproblematiek van Remkes schrijft dat zij van mening is dat modulair, energie neutraal, circulair en natuur inclusief bouwen de toekomst heeft. Zeker wanneer gekoppeld aan een beter gebruik van innovatieve technieken en materialen. Het college adviseert dan ook om aanbesteding- en vergunningsvoorwaarden aan te passen, om ‘een positief effect te hebben op duurzame innovaties.’ Dit biedt grote kansen de komende jaren voor bedrijven die emissieloos bouwen.
“Dit biedt grote kansen de komende jaren voor bedrijven die emissieloos bouwen.”
Emissieloos bouwen is geen rocket science
Grote paniek leverde deze ontwikkelingen op in bouwend Nederland. Ik denk echter dat de opgave waar de bouw voor staat juist gemakkelijker wordt. Het spreekwoordelijke wiel hoeft niet opnieuw uitgevonden te worden. Met ecologisch en energieneutraal bouwen, houtbouw methodes en natuur-inclusief ontwerp ben je er al bijna. Een concreet voorbeeld is de Wildopvang Avolare die – volledig omringd door Natura 2000 gebied – emissieloos wordt gebouwd. Nadat de Raad van State haar uitspraak deed, hoefde er niets veranderd te worden aan het ontwerp van het gebouw, de keuze in materialen of installaties. Bouwen werd alleen nog tegengehouden door de uitstoot van de kraanbewegingen, de graafwerkzaamheden en het transport tijdens de bouw.
Elektrisch bouwen betekent stikstof- noch CO2-uitstoot
Omdat de constructie is opgetrokken uit hout, een lichte bouwmethode, was omschakelen naar een volledig elektrisch bouw eigenlijk heel eenvoudig. Door het transport en de verkeersstromen efficiënter regelen was de stikstof uitstoot lager dan 0,005 mol/ha/jr. Naast het minimaliseren van de stikstofuitstoot hebben we als ‘bijvangst’ ook geen CO2 uitstoot overigens…
De 28.000 woningen zullen emissieloos gebouwd moeten gaan worden. Een andere manier van bouwen is in mijn ogen dan ook niet meer te verantwoorden.
Daan Bruggink is architect en oprichter van ORGA architect, een door de natuur geïnspireerd architectenbureau dat zich bij het ontwerpen laat leiden door biofilische principes en technieken.